Kviteseid bygdesoge – bind 2

 

BokinfoInnholdsfortegnelseForord
InnholdSidetall
Gårdane sett opp etter matrikkellista frå 1905.
Gnr. l. Kråkenes, søndre, nordre, Revskil, Årstad, Holte, Straume14
Gnr. 2. Skree, søndre, nordre, Skretveit, Lundeberg19
Gnr. 3. Vrå, søndre, Rue, Odden, Lunden, Kilen21
Gnr. 4. Byggstøyl, Undeberg25
Gnr. 5. Vrå, nordre28
Gnr. 6. Naper, Vassendstøylen29
Gnr. 7. Vråliosen, Vråli30
Gnr. 8. Hægeland, Haugen, Årviki, Kaupmannsfloti32
Gnr. 9. Ormtveit, nordre, søndre, Bergland, Nordvik35
Gnr. 10. Dale, Staver, Brauti39
Gnr. 11. Flatland, Homme, Århus, Årbakk, Berge, Nordaberg41
Gnr. 12. Sinnes, nedre, øvre, Solvang, Porsvik.i, Vetterøy, Sinnesjordi, Sunde46
Gnr. 13. Nordbø, Straumen, Sanden, Kosi49
Gnr. 14. Roholt, Straumsnes, Åsland, Heia, Lauve, Bukkøy, Midtbø, Eidsto, Strand, Furuheim52
Gnr. 15. Øy, Slokviki, Krintolen62
Gnr. 16. Lønnegrav, nordre, vestre, Lønnemoen, Straand, Juvland67
Gnr. 17. Findreng, nordre, søndre, Myrland, Steane, Reinskos72
Gnr. 18. Kilen, søndre, midtre, nordre, Haugan, Berge, Honnes, Rønningen, Bukosi, Nordbø, Jordgrav, Nykos, Rue, Russodden, Fiskarbekk, Kosi75
Gnr. 19. Østenå, nordre, søndre, Straumstaul85
Gnr. 20. Fjågesund, nordre, Vestigard, Nordigard, Vestgarden, søndre F., søre F., Rue, Myrheim, Flåta, Haugen, Viflot, Oddebukti, Midtbøen, Vik, Gråsvoll, Øygarden, Bergstod, Folkestad, Hovland, Nordheim, Kåsi, Finsand, Haugan, Teigen, Torpen, Groa88
Gnr. 21. Berge, søndre, Undeberg, Bergland, Holt105
Gnr. 22. Kviteseid, Nordskog, Sørkos, Litveit, Strømstad, Sandvik, Lindestad107
Gnr. 23. Neset, Spjotsodd, Brakandalen113
Gnr. 24. Skarprud, søndre, nordre, Kleivdal118
Gnr. 25. Hurrong125
Gnr. 26. Donstad skog126
Gnr. 27. Uddalen126
Gnr. 28. Tveit, nordre, vestre, Breidalen, Haugen, Borgejordet, Heimdal, Heggtveit, Raukleiv, Nygard127
Gnr. 29. Tveit, øvre, Grave, Finnkos, Åsland, Myran, Lid, Brandbu132
Gnr. 30. Brauti, nedre, øvre138
Gnr. 31. Roeid, Utbøen, Haugen, Bekkhus, Karlsrud, Romseid (Leite), Steinsland, Meinstad, Åbø140
Gnr. 32. Syftestad, søndre, nordre, nedre, Midtbøen, BlikomJ Rolleivstad, Lisland, Mogan, Rødbakk, Landsverk144
Gnr. 33. Moen, Passpå m. fl.150
Gnr. 34. Utsund, søndre m/Haugan, Sunde, Holteviki154
Gnr. 35. Utsund, Viki, Kleivstaul156
Gnr. 36. Haukom, søndre, nordre, Haugen, Ståland, Kosi, Uti,Homman, Brekke, Bergland, Lid, Åheim, Lunde, Løvland, Hegni, Midtbø160
Gnr. 37. Langli169
Gnr. 38. Midtsund, søndre, øvre, Utigard, Bjørk.haug, Bjørksett, Kosi, Voll, Jonsborg170
Gnr. 39. Midtsund, nordre, Lunden, Homman, Sundbø, Sudbø, Svingen, Åsheim, Seland, Dalen, Sjåheim, Port Arthur, Furuly, Lundehaug176
Gnr. 40. Kyrkjebø, nordre, søndre, Lauvstad, Solvang, Landvik, Hamaren, Solberg, Haugen, Grønlid, Høgevoll, Vestad182
Gnr. 41. Oppsund, midtre, søndre, nordre, Lie, Stokkland, Sundbø, Jore, Torshaug, Haugan, Oppebøen, Barstad, Skogly, Draugedalen, Rising188
Gnr. 42. Holtan, Kolbu, Smeland, Juvland, Storgård, Eikland, Åsland, Haddeland, Nordheim, Nyland, Solvang, Grønvang, Granheim, Solstad, Skibsted, Bakken, Holte, Ståland195
Gnr. 43. Gotuholt, øvre, nedre, Espeland, Hauglid202
Gnr. 44. Lundevall, Åland, Teigen, Myri, Rue206
Gnr. 45. Øyan, øvre213
Gnr. 46. Øyan, nedre215
Gnr. 47. Lid, nedre216
Gnr. 48. Oppgarden, Lauve, Bekkhus, Utgarden216
Gnr. 49. Nordgarden, søndre, nordre, Nørstrud, Kvigarden, Jore, Gunnhildskos, Haugan, Moen, Listaul, Nordbøen220
Gnr. 50. Hovdekleiv, Hosum nedre225
Gnr. 51. Tveit, austre, vestre, Listaul226
Gnr. 52. Vesterdal, nedre, øvre, Støyle229
Gnr. 53. Magnushommen, Smylimoen234
Gnr. 54. Akre, Abø, Moland237
Gnr. 55. Djuve239
Gnr. 56. Moen, øvre, nedre, Hauglid241
Gnr. 57. Moen, nedre, Kovejuvet, Nystaul, Strånd245
Gnr. 58. Landsverk, øvre, nedre249
Gnr. 59. Dalen, nordre, nordigard, Hommen, Haugerud, Midtbøen251
Gnr. 60. Dalen, søndre, nistogu, Jusureid, Frankrike, Storrmyr256
Gnr. 61. Homme, Hosum øvre, Bjørnflatin260
Eit og anna frå Dalane263
Gnr. 62. Huvestad, Stavdal, Tjønnheid, Løkslid269
Gnr. 62. Gjersund, øvre, nedre, Råmunddalen, Runningen, Slåttun, Vassend, Fossjord274
Gnr. 64. Byggland, nedre, øvre, Drangstveit281
Gnr. 65. Donstad284
Gnr. 66. Haugen, (Undeberg) Mostaul, Leirlid286
Gnr. 67. Berge, søndre, nordre, Nordskog288
Gnr. 68. Berge, øvre, Lid, Nordjorde, Omlid291
Gnr. 69. Kleiv, Øverbø295
Gnr. 70. Bjåland, søndre, nordre, Rupestaul298
Gnr. 71. Sudbø, Strånd, Sandåker301
Gnr. 72. Haugan305
Gnr. 73. Håtveit, nedre306
Gnr. 74. Håtveit, øvre, søndre, Lier, Krossbakkan308
Gnr. 75. Gjerjord311
Gnr. 76. Brekke, nordre, søndre, nedre, Solstrand, Versto, Stråndi, Skåli313
Gnr. 77. Hauge, Sollid nordre, Bergland317
Gnr. 78. Skare, Vesle-Kallåk, Sollid, Haugan, Kallåk midtre322
Gnr. 79. Kallåk, søndre, øvre, Bakken327
Gnr. 80. Hemmestveit, øvre, nedre, Svolsbru330
Gnr. 81. 01ntveit, øvre, nordre, søndre, Omsberg, Veslestaul, Omland, Husli334
Gnr. 82. Kosi, nedre, øvre, Jonskos, Staulen339
Gnr. 83. Groven, øvre, nedre, Bakken342
Gnr. 84. Haugland, Smeland, Nordbøen, Storkos, Hauglid, Stallshaug, Haugan, Hauglandsmyran346
Gnr. 85. Asmundtveit, søndre, nordre, Nordaberg, Moen351
Gnr. 86. Loupedalen, Bindingsdalen353
Gnr. 87. Giervoll, store, vesle, Rue, Væring357
Gnr. 88. Omtveit, øvre, nedre, Sporastaul359
Gnr. 89. Kvålset, øvre, nedre, midtre361
Gnr. 90. Slettemeås, øvre, nedre366
Gnr. 91. Vatnelian, Nystaul, Staulen368
Gnr. 92. Midtbøen, øvre, nedre370
Gnr. 93. Hasleberg, søndre, nordre373
Gnr. 94. Svanajord, søndre, nordre, Håtveitåsen374
Gnr. 95. Rue, søndre, nordre377
Gnr. 96. Tytegrav379
Gnr. 97. Sandland, nordre, uppistogu381
Gnr. 98. Sandland, søndre, sudigard, Kasin383
Gnr. 99. Sandland, (Flate,) nedre, søndre, Meinstad385
Gnr. 100. Skogsmark, Hovland388
Gnr. 101. Fossøl, Runningen390
Gnr. 102. Kolltveit, øvre, nedre392
Gnr. 103. Heggtveit, midtre, øvre, søndre, nordre, Gravdal, Hesteskodike, Ramskei, Kyrdalen394
Gnr. 104. Ase, nordre, søndre, Tollehommen, Saltvoll403
Gnr. 105. Gjelstad, Kjos, Mevastaul, Dale, Midtgarden, Heistad405
Nokre av husmannsplassane i 1855412
Fyriord

Eg var klår over då eg tok fatt våren 1956, at det var ikkje noko småarbeid og skrive om 105 hovudbruk og 5-600 andre gardsbruk som Kviteseid herad no har - deilt på 1383 skyldmark.

Det fyrste eg tok fatt med, var det innsamla tilfang frå kyrkje- og tingbøker som Torjus Loupedalen hadde arbeide med i mange år. Det var eie ruvande tilfang, skal eg seia.

– Noko over 100 kvartbøker og dertil eit par tusen sider avskrifter frå rettssaker, manntal og jordebøker. Kyrkjebokene for Kviteseid brann 1754 så dei kyrkjebøkene me har, går berre attende til den tid. Tingbøkene går attende til 1664. Skattemanntal og jordebøker til 1593. Men ymse prenta diplom går attende til Svartedauden og litt fyre. Det eldste diplom er frå 1302. (Kråkenes).

Ved skriving om dei ymse gardar har eg prøva og fylgt oppskrifti av Rolf Fladby - konsulent for bygdesogearbeid i Noreg. Fyrst teke noko om stad og lende, grenser o.l. gamal og ny husestad. Dei einskilde hus og alder - om de, er sermerkte og av kulturelt verd. Dertil stor/eik og utruster, husmannsplassar og staular, tilgang og avgang, etc.

Så fylgjer gamle soga med eigarar og brukarar, skyldskifte og deilingar, skifte og skjøte. Eg må her skjota til at Torjus Loupedalen hadde samla og ordna tilfang frå gamlesoga fram til 1821 for dei fleste hovudbruk, til stor lette for meg.

Tilfanget for dei ymse gardar er det då stor skilnad på, alt etter som ein har prenta eller uprenta diplom og ta utdrag av. For slike utdrag reknar eg for sers verdfullt stoff. Dertil kjem og at mange gardar er fatige på tradisjonar, samanlikna med andre. Ein gard får kanskje 8–10 sider mot andre knapt der halve i si omtale. Nyare bruk og hus på større og mindre tufter (tomter), vert då berre omtala heller kort, og sume har eg ikkje funne naudsynt å nemna - helst i tettbygde strøk som i Eidstø og Kyrkjebø. Eg er nok klar over at fleire gamle husmannsplassar hadde skulla vori ofra meir vitord om, men boki ville då lett verta for stor.

Nokre avstytte ord må tolkast.
m.b. = med byksel, rett til bruk av jordi.
o.l. = og liknande.
etc. = et cetera o.s.v.
n.b. = nota bena = merk vel.

Skatt av gardane (kom).
1 tunne = 1 dalar.
l skp. = 2 dalar.
1 laup smør = 1 dalar.
1 hud = 3 mark.
1 t1mne = 6 melet.
1 tamne - 18 settung.
1 settung = 1-2 skill.
l markabol = jord med 1 mark landskyld (80 øre).
1 kyrland - kyrlag = vendi av 1 kyr = 4–6 daler.
1 månadsmatsbol = mat for 1 mann 1 månad = 9 kg smør = 24 kg mjøl.
1 forngild = det fyrr gjeldande (om pengeverd t.d.).

Olav Bakken